همه ما انتظار داریم تا اجاق گاز، سوخت فسیلی یا همان گاز طبیعی را بسوزاند تا بتواند گرما و حرارت تولید کند، اما گاهی راه‌های خلاقانه‌تری هم برای تولید حرارت وجود دارد. اینجاست که پای اجاق گاز القایی به ماجرا باز می‌شود.
اگر کمی از تصور سنتی خود در مورد اجاق گاز فاصله بگیریم تا هدف و کارکرد اصلی این محصول را به یاد بیاوریم؛ می‌بینیم که این هدف چیزی جز تولید حرارت برای پخت و پز نیست؛ حالا سؤال اصلی اینجاست که آیا این حرارت مورد نیاز باید حتماً توسط سوختن ماده‌ای مثل گاز طبیعی ایجاد شود؟ خیر! درواقع اجاق القایی، محصولی است که این حکم به ظاهر همیشه صحیح را به چالش می‌کشد.
پیش از پرداختن به اینکه این محصول چیست و مزایا و معایب آن کدام‌اند؛ بهتر است کوتاه به نحوه تولید حرارت این محصول اشاره کنیم. اجاق گاز القایی، حرارت را از طریق فرآیندهای الکترومغناطیسی تولید می‌کند. تولید حرارت از جریان برق و با به‌کارگیری از سیم‌پیچ چیز تازه‌ای نیست و احتمالاً همه ما نمونه‌های آن، مثل کرسی‌ها یا هیترهای قدیمی را به یاد می‌آوریم؛ اما چگونگی تولید این حرارت و مزایا و معایب آن را، در ادامه بررسی می‌کنیم.
نحوه عملکرد اجاق گاز القایی چگونه است؟
درواقع اجاق القایی، وسیله‌ای است با کاربردی مانند تمام اجاق گازها، با این تفاوت که حرارت مورد نیاز را از جریان برق تولید می‌کند. این تعریف ممکن است باعث ایجاد این تصور شود که این نوع اجاق گاز، از المنت‌هایی با مقاومت بالا تشکیل شده‌است تا گرما تولید گردد؛ اما این‌گونه نیست.
اگر اندکی با برق و مقاومت الکتریکی آشنا باشید مفهوم المنت را به‌خوبی می‌شناسید، اما به زبان ساده باید گفت که الکتریسیته در هنگام حرکت با موانعی روبه‌رو می‌شود که به آن مقاومت الکتریکی می‌گوییم. درواقع مقاومت باعث می‌شود تا انتقال و حرکت الکتریسیته به‌راحتی انجام نشود. این موضوع در انتقال برق یک مشکل اساسی است اما وقتی به حرارت نیاز داشته‌باشیم؛ همین موضوع می‌تواند یک فرصت یا راهکار باشد. علت این موضوع این است که وجود مقاومت در مدار، گرما ایجاد خواهد کرد. برای مثال؛ داغ شدن آداپتور لپ تاپ یا کیس کامپیوتر خود در هنگام کار را به یاد بیاورید، همین داغ شدن که در مورد لپ تاپ و کامپیوتر یک مشکل است؛ در مورد المنت‌ها یک مزیت محسوب می‌گردد. به‌عبارتی دیگر ما با استفاده از موادی که مقاومت الکتریکی بالایی دارند و با اتصال جریان برق به آنها، می‌توانیم گرما تولید کنیم و این اتفاقی است که در المنت‌ها می‌افتد. اما در مورد اجاق گاز القایی، موضوع کمی پیچیده‌تر است.
نحوه عملکرد دقیق و تخصصی‌تر اجاق گاز القایی یا اجاق اینداکشن (Induction oven)
اجاق اینداکشن محصولی است که هیچ المنتی، با توجه به تعریفی که ارائه دادیم؛ در ساختار آن وجود ندارد. درواقع گرمای مورد نیاز ما از طریق جریان برق تأمین می‌شود اما جسمی که جریان الکتریکی از آن عبور می‌کند؛ ظرف آشپزی شماست! کمی عجیب به نظر می‌رسد ولی اجازه دهید تا کمی بیشتر این موضوع را بررسی کنیم.
در ساختار اجاق القایی سیم‌پیچ به کار رفته و در این سیم‌پیچ‌ها، جریان الکتریکی وجود دارد. وقتی ظرف آشپزی ما که حتماً باید از ماده‌ای رسانا مثل آهن ساخته شده باشد؛ روی صفحه قرار می‌گیرد؛ از نظر علمی یک جسم رسانا وارد میدان مغناطیسی شده‌است. به زبان ساده، حرکت الکتریسیته در طول یک مسیر دایره‌ای شکل مثل سیم‌پیچی که در اجاق گاز القایی وجود دارد؛ میدان الکترومغناطیسی مغناطیسی ایجاد می‌کند و هنگامی که جسمی رسانا به این میدان نزدیک شود؛ تغییراتی رقم می‌خورد.
این تغییرات چیزی جز تغییر در میدان، جریان و ولتاژ نیست. در مورد این اجاق گاز، جریان برق با حضور جسم رسانا، یعنی همان ظرف آشپزی ما، افزایش پیدا می‌کند اما این افزایش جریان، که باعث افزایش مقاومت و تولید گرما می‌شود؛ به‌تنهایی کافی نیست و باید به‌وسیله قطعاتی مانند این‌ورتر تقویت شود. این قطعات در اجاق القایی به کار رفته‌اند. در نتیجه با قرار گرفتن ظرف روی شعله، جریان تغییر پیدا کرده و این افزایش جریان تقویت شده و در نهایت حرارت تولید می‌گردد.
احتمالاً از خود می‌پرسید که اگر ظرف ما رسانا نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟ پاسخ بسیار ساده است! اجاق گاز اینداکشن یا القایی شما نمی‌تواند هیچ حرارتی تولید کند! در بخش‌های بعدی این موضوع را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.
مزایای اجاق گاز القایی
حالا شاید از خود بپرسید با توجه به محدودیتی که در مورد ظروف مخصوص این اجاق گاز وجود دارد؛ چرا باید از این نوع اجاق گاز استفاده کنیم؟ پاسخ در چند نکته بسیار مهم نهفته‌است.
-
سرعت گرم شدن بالا
اول اینکه سرعت انتقال حرارت در اجاق القایی بیشتر از انواع معمولی است و علت آن هم بسیار ساده است. طبیعتاً جریان الکتریسیته بسیار سریع‌تر از جریان گاز طبیعی خواهد بود و همین موضوع باعث می‌شود تا تولید و انتقال حرارت در اجاق گاز القایی، نسبت به انواع معمولی تا ۵۰ درصد سریع‌تر باشد. حداقل میزان تفاوت در این راستا هم ۲۵ درصد است.
-
امنیت بیشتر
مورد دوم ایمنی بیشتر اجاق القایی است. در توضیح نحوه عملکرد اجاق اینداکشن دیدیم که در این وسیله، حرارت در اثر قرار گرفتن ظرف روی شعله و طبق فرآیندهای توضیح داده شده ایجاد می‌شود. در نتیجه بدنه اجاق گاز یا سایر نقاط آن سرد است و دیگر هیچ نگرانی و دغدغه‌ای از بابت گرم شدن محیط یا بدنه وجود ندارد. به این مورد نبود شعله آتش را هم اضافه کنید.
-
سازگاری با محیط زیست
نکته مهم بعدی که باید در لیست مزیت این اجاق گاز به آن اشاره کرد؛ سازگاری بالا با محیط‌زیست و عدم استفاده از سوخت‌های فسیلی است که باعث می‌شود تا فعالان محیط‌زیست، به کارگیری این اجاق گاز را پیشنهاد کنند.
-
مصرف بهینه انرژی
مزیت بعدی این اجاق گاز هم استفاده بهینه از انرژی الکتریکی است. از آنجا که این نوع اجاق گاز، از انرژی الکتریکی و مغناطیسی به‌طور همزمان استفاده می‌کند؛ میزان مصرف برق آن هم به‌شکل چشمگیری کاهش پیدا خواهد کرد.
-
کنترل دقیق دما و حرارت
برای مزیت آخر هم باید به قابلیت تنظیم بالا اشاره کرد. در انواع معمولی اجاق گاز، تنظیم زمان و نحوه پخت، به کنترل جریان گاز بستگی دارد و احتمالاً همه قبول داریم که کنترل و تنظیم جریان برق، بسیار راحت‌تر از کنترل جریان گاز طبیعی است و همین موضوع باعث می‌شود تا دقت در تنظیمات اجاق گاز اینداکشن یا القایی بسیار بیشتر باشد.
معایب اجاق گاز القایی
اجاق گاز اینداکشن هم در کنار تمام ویژگی‌های جذاب خود، مشکلاتی نیز دارد که در این بخش، آن را بررسی می‌کنیم.
-
انتشار امواج الکترومغناطیسی؛ نامناسب برای گروه‌های حساس
اولین مشکل یا شاید اصلی‌ترین مشکل انتشار امواجی است که ما آنها را نمی‌بینیم؛ یعنی امواج الکترومغناطیسی. اگر سوال‌تان این است که آیا این امواج مضر هستند باید گفت که بسیاری از ابزارهایی که ما از آنها استفاده می‌کنیم؛ امواج الکترومغناطیسی تولید می‌کنند و این یعنی این اجاق گاز نوع جدیدی از آلودگی را در اطراف ما ایجاد نمی‌کند.
اما به طور کلی؛ مطالعات علمی نشان می‌دهند که امواج مغناطیسی استفاده شده در اجاق القایی، برای سلامتی انسان مضر نیستند. این امواج فقط بر فلز کف ظرف تاثیر می‌گذارند و به بدن انسان نفوذ نمی‌کنند.
-
محدودیت در انتخاب ظروف
مشکل بعدی این است که برای استفاده از این نوع اجاق گاز باید از ظروف مخصوص اجاق القایی استفاده‌کنید. در ساده‌ترین حالت باید گفت که اگر آهن‌ربا به ظرف نمی‌چسبد؛ یعنی ظرف مغناطیسی نیست و نمی‌توان از آن برای پخت و پز روی اجاق گاز القایی استفاده‌کرد.
-
قیمت بالاتر
آخرین مشکل هم که احتمالاً به‌هنگام خرید این اجاق گاز با آن روبه‌رو می‌شوید؛ قیمت بالای این محصول است. انواع مختلف این محصول، از اجاق گاز اینداکشن توکار تا رومیزی و غیره، نسبت به انواع مشابه خود، بهای بالاتری دارند. در نتیجه قیمت این محصول را نیز باید یکی از معایب آن به‌شمار آورد؛ اگرچه این موضوع به طراحی یا ساختار آن مربوط نمی‌شود.
مشاهده اجاق گاز رومیزی آرویک
از چه ظروفی باید در آشپزی القایی استفاده کنیم؟
همان طور که اشاره کردیم، اجاق گاز اینداکشن فقط ظروفی را گرم می‌کند که قابلیت القا داشته‌باشند. این ظروف معمولاً دارای علائم و نشانه‌هایی هستند که نشان‌می‌دهد برای اجاق گاز القایی مناسب هستند.
برای تشخیص ظروف مناسب، می‌توانید از آهن‌ربا استفاده‌کنید. اگر آهن‌ربا به کف ظرف بچسبد، به‌احتمال زیاد آن ظرف برای اجاق القایی مناسب است.
برخی از جنس‌های مناسب برای ظروف القایی بر این پایه‌اند:
- چدن
- استیل ضد زنگ با کفه‌ی القا
- آهن
خرید اجاق گاز القایی، خوب یا بد
در پاسخ به این سؤال که آیا این اجاق گاز، انتخاب مناسبی است یا خیر، توجه به یک نکته بسیار ضروری است. ما در این مطلب؛ مزایا، معایب و نحوه عملکرد این محصول را بررسی کردیم اما چیزی که بیش از هر عامل دیگری، روی مطلوب بودن یا نبودن استفاده از اجاق القایی تأثیرگذار است؛ نیاز شماست!
برای مثال اگر شما به‌سادگی به سوخت فسیلی دسترسی ندارید طبیعتاً اجاق گاز القایی انتخابی بی‌نظیر است اما اگر فردی از افراد خانواده شما، دارای شرایط ویژه‌ای است که نباید در معرض امواج الکترومغناطیسی قرار بگیرد؛ طبیعتاً استفاده از این وسیله برای شما مناسب نخواهد بود. یا در مثال دیگر، اگر شما بتوانید با استفاده از نوع معمولی اجاق گاز نیاز خود را برطرف کنید؛ استفاده از اجاق گاز اینداکشن یا القایی، با توجه به بهای بیشتر آن، یعنی هدر دادن سرمایه. البته که نمی‌توان از مزایای بی‌شمار و جذاب این اجاق گاز هم چشم پوشی کرد.
در پایان، هدف تمامی این مثال‌ها، تأکید بیشتر این مطلب است که تناسب ویژگی‌های اجاق گاز القایی با نیاز و کاربردی که شما در ذهن دارید؛ نکته‌ای است که مناسب بودن یا نبودن استفاده از این وسیله را، که نسبت به مدل‌های مشابه خود پیشرفته‌تر است؛ تعیین می‌کند.
سؤالات متداول
اجاق گاز القایی چیست؟
نوعی از اجاق گاز که از انرژی الکتریکی و برای تولید میدان الکترومغناطیسی و تولید حرارت استفاده می‌کند.
نحوه عملکرد اجاق القایی چگونه است؟
عملکرد این اجاق گاز بر اساس ایجاد میدان مغناطیسی و وارد شدن جسم رسانا، یعنی همان ظرف آشپزی ما، به میدان قرار دارد.
مزایای اجاق گاز القایی چیست؟
از جمله مزایای این محصول باید به سازگاری با محیط‌زیست، تنظیمات دقیق، ایمنی بیشتر و انتقال حرارت سریع‌تر اشاره کرد.
معایب اجاق گاز القایی چیست؟
محدودیت در انتخاب ظروف، انتشار امواج الکترومغناطیسی و قیمت بالای این وسیله، نسبت به انواع معمولی اجاق گاز، از جمله معایب آن است.
آیا اجاق القایی برای سلامتی مضر است؟
خیر، مطالعات علمی نشان می‌دهند که امواج مغناطیسی استفاده شده در اجاق القایی، برای سلامتی انسان مضر نیستند. این امواج فقط بر فلز کف ظرف تاثیر می‌گذارند و به بدن انسان نفوذ نمی‌کنند.
آیا خرید اجاق گاز القایی مناسب است؟
این موضوع به بودجه و البته نیاز شما بستگی دارد. به‌عبارتی علی رغم تمام ویژگی‌های جذاب اجاق القایی، گاهی موردی ساده‌تر، می‌تواند انتخابی مناسب‌تر باشد.
آیا اجاق القایی با سایر وسایل برقی تداخل ایجاد می‌کند؟
ممکن است این اجاق با برخی از وسایل برقی که میدان مغناطیسی قوی تولید می‌کنند، تداخل داشته‌باشد. اما این تداخل معمولاً در مسافت‌های بسیار نزدیک اتفاق می‌افتد. بهتر است وسایل برقی حساس را با فاصله‌ی کمی از اجاق اینداکشن قرار ندهید.
چگونه می‌توان اجاق القایی را تمیز کرد؟
برای تمیز کردن این محصول، از یک پارچه‌ی نرم و مرطوب استفاده کنید. می‌توانید از پاک کننده‌های مخصوص صفحه‌ی شیشه‌ای نیز استفاده کنید. فقط قبل از استفاده، حتماً دستورالعمل روی محصول را به‌دقت مطالعه کنید.
آیا اجاق القایی برای همه‌ی انواع پخت و پز مناسب است؟
بله، اجاق گاز القایی برای اکثر انواع پخت و پز مناسب است. با این حال، برای سرخ کردن‌های خیلی داغ یا برخی از روش‌های پخت سنتی که نیاز به شعله‌ی مستقیم آتش دارند، اجاق گاز اینداکشن ممکن است ایده‌آل نباشد.
